Lalka Barbie to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli kultury popularnej, który od ponad sześciu dekad zachwyca kolejne pokolenia dzieci. Jej powstanie to fascynująca historia przedsiębiorczości, innowacji i odwagi w przełamywaniu stereotypów. Poznanie kulisów stworzenia tej kultowej zabawki pozwala zrozumieć, jak jeden pomysł zmienił cały rynek zabawek na zawsze.
Kto wymyślił Barbie i jak narodził się pomysł na lalkę
Za stworzeniem lalki Barbie stoi Ruth Handler, współzałożycielka firmy Mattel, która w 1958 roku wpadła na rewolucyjny pomysł. Ruth, urodzona jako Ruta Moskowicz w Denver w 1916 roku, pochodziła z rodziny żydowskich emigrantów z Polski. Jej ojciec Jakub Moskowicz wyemigrował z Warszawy, gdzie mieszkał przy ulicy Twardej 58, do Stanów Zjednoczonych w 1906 roku. Ta historia emigracyjna stanowi ciekawy kontekst dla amerykańskiego sukcesu Ruth.
Inspiracja do stworzenia lalki przyszła w sposób nieoczekiwany. Ruth obserwowała swoją córkę Barbarę, która bawiła się papierowymi lalkami przedstawiającymi dorosłe kobiety. Dziewczynka prowadziła zabawy, w których lalki wcielały się w różne role dorosłych, co było wówczas czymś niezwykłym. W tamtych czasach rynek zabawek zdominowany był przez lalki przypominające niemowlęta lub małe dzieci, które miały przygotowywać dziewczynki wyłącznie do roli matek.
Ruth dostrzegła w tym lukę rynkową i zaproponowała swojemu mężowi Elliotowi Handlerowi, współzałożycielowi Mattela, stworzenie lalki o dojrzałej figurze. Początkowo pomysł spotkał się z chłodnym przyjęciem zarówno ze strony męża, jak i zarządu firmy. Koncepcja lalki o kobiecych kształtach wydawała się kontrowersyjna i ryzykowna.
Niemiecka lalka Lilli jako inspiracja
Przełomowy moment nastąpił podczas rodzinnych wakacji w Europie w 1956 roku. W jednym ze sklepów w Szwajcarii lub Niemczech Ruth natknęła się na niemiecką lalkę o nazwie Bild Lilli. Była to postać inspirowana komiksem publikowanym w gazecie Die Bild-Zeitung, przedstawiająca atrakcyjną młodą kobietę. Lalka Lilli, choć pierwotnie przeznaczona dla dorosłych mężczyzn jako gadżet, zyskała popularność wśród dzieci, które uwielbiały przebierać ją w różne stroje sprzedawane osobno.
Ruth kupiła trzy egzemplarze Lilli – jeden dla córki Barbary, a pozostałe zabrała do Mattela jako wzór. To właśnie ta lalka stała się podstawą do opracowania Barbie, choć Ruth i jej zespół wprowadzili istotne zmiany. Współpracując z inżynierem Jackiem Ryanem, przerobili projekt, nadając lalce bardziej dziewczęcy wygląd twarzy i dostosowując ją do potrzeb młodszych odbiorczyń.
Nazwa Barbie i jej znaczenie
Nowa lalka otrzymała imię Barbie – zdrobnienie od imienia córki Ruth, Barbary. Pełne nazwisko lalki to Barbara Millicent Roberts, co stanowi część wymyślonej biografii postaci. W latach 60. XX wieku seria powieści wydana przez Random House rozwinęła tę historię, podając nawet imiona rodziców Barbie – George i Margaret Roberts – oraz ich pochodzenie z fikcyjnego miasteczka Willows w stanie Wisconsin.
Debiut Barbie na targach w Nowym Jorku
Pierwsza lalka Barbie oficjalnie zadebiutowała 9 marca 1959 roku na American International Toy Fair w Nowym Jorku. Ta data jest uznawana za oficjalne urodziny lalki. Przed wprowadzeniem produktu na rynek Mattel wykupił prawa do niemieckiej lalki Lilli, a jej produkcja została wstrzymana w 1964 roku.
Pierwsza Barbie miała charakterystyczny wygląd – blond włosy upięte w kucyk, czarno-biały pasiasty strój kąpielowy, czarne okulary przeciwsłoneczne i kolczyki. Lalka była dostępna w dwóch wersjach kolorystycznych włosów: jako blondynka lub brunetka. Wszystkie egzemplarze miały jasną karnację, co odzwierciedlało ówczesne standardy i ograniczenia rynkowe.
W pierwszym roku sprzedaży Barbie osiągnęła wynik ponad 350 tysięcy sprzedanych sztuk, co było ogromnym sukcesem komercyjnym.
Lalka była sprzedawana jako „nastoletnia modelka” i kosztowała 3 dolary, co w przeliczeniu na dzisiejsze wartości odpowiadałoby około 27 dolarom. Do lalki dołączano podstawowy zestaw akcesoriów, a projektantka mody Charlotte Johnson, zatrudniona w Mattel, stworzyła pierwszą kolekcję ubrań dla Barbie. Pierwsze lalki były produkowane w Japonii, gdzie także ręcznie szyte były ich stroje.
Reakcje rynku i mediów
Mimo początkowych obaw zarządu Mattela, Barbie od razu przyciągnęła uwagę mediów i klientów. Lalka reprezentowała coś zupełnie nowego na rynku amerykańskim – możliwość wcielania się w różne role dorosłych kobiet, eksperymentowania z modą i stylem. To był przełom w sposobie myślenia o zabawkach dla dziewczynek.
Sukces Barbie przyczynił się do dynamicznego rozwoju firmy Mattel, która w latach 50. XX wieku już wypracowywała kilkunastomilionowe zyski. Śmiałe decyzje Ruth Handler, która została prezeską firmy, okazały się trafione. Barbie szybko stała się symbolem luksusu i amerykańskiego stylu życia, inspirując dzieci do marzeń o przyszłości pełnej możliwości.
Jak wyglądała pierwsza lalka i jej akcesoria
Pierwsza Barbie była starannie zaprojektowana, aby przyciągnąć uwagę młodych dziewczynek i ich rodziców. Lalka miała proporcje dorosłej kobiety, co było nowością na rynku zdominowanym przez lalki-niemowlęta. Jej twarz prezentowała nastolatkę z delikatnym makijażem – czerwonymi ustami, różowymi policzkami i charakterystycznym spojrzeniem.
Strój kąpielowy w czarno-białe paski, w który była ubrana pierwsza Barbie, szybko stał się ikoniczny. Do zestawu dołączono:
- czarne szpilki na wysokim obcasie,
- złote kolczyki w kształcie koła,
- czarne okulary przeciwsłoneczne,
- podstawkę do wyeksponowania lalki.
Garderoba Barbie od początku była istotnym elementem zabawy. Charlotte Johnson zaprojektowała różnorodne stroje inspirowane ówczesną modą – od eleganckich sukienek wieczorowych, przez casualowe zestawy, po stroje sportowe. Każdy element garderoby był starannie wykonany, z dbałością o detale i jakość materiałów.
Produkcja i jakość wykonania
Pierwsze lalki Barbie produkowano w Japonii, gdzie wykorzystywano celuloid jako główny materiał. Ubrania były szyte ręcznie przez japońskich pracowników, co zapewniało wysoką jakość wykonania. Każdy strój był dopracowany w najdrobniejszych szczegółach, z miniaturowymi guzikami, zamkami błyskawicznymi i ozdobami.
Lalka miała ruchome ramiona i nogi, co dawało dzieciom możliwość zmiany pozycji i układania Barbie w różnych scenach zabaw. To była kolejna innowacja, która wyróżniała produkt Mattela na tle konkurencji.
Ewolucja Barbie przez dziesięciolecia
Na przestrzeni ponad 60 lat Barbie przeszła niezwykłą transformację, odzwierciedlając zmiany społeczne, kulturowe i modowe. Lalka ewoluowała nie tylko pod względem wyglądu, ale także reprezentowanych wartości i możliwości.
Lata 60. – era mody i zmian
W 1961 roku na rynek trafił Ken, chłopak Barbie, nazwany na cześć syna Ruth Handler, Kennetha. Para szybko stała się najpopularniejszą parą w popkulturze, a ich romans trwa już ponad pięć dekad. W 1965 roku wprowadzono pierwszą lalkę Barbie z ruchomymi kończynami, co znacznie poszerzyło możliwości zabawy.
Lata 60. to także czas, gdy Barbie zaczęła nosić modne mini spódniczki i kolorowe stroje odzwierciedlające ducha epoki. Pojawiły się też pierwsze dodatki do lalki – domki, samochody i meble, które pozwalały na tworzenie całego świata Barbie.
Lata 70. i 80. – różnorodność i kariery
W latach 70. Barbie pokochała styl disco, a jej garderoba wzbogaciła się o błyszczące stroje i platformy. W 1980 roku nastąpił przełomowy moment – wprowadzono pierwszą czarnoskórą lalkę Barbie. Była to odpowiedź na rosnącą świadomość społeczną i potrzebę reprezentacji różnorodności.
Lata 80. to dekada, w której Barbie wkroczyła w świat zawodów. Lalka zaczęła prezentować różne profesje – od pielęgniarki i nauczycielki, przez astronautkę i prezydent, po inżynierkę i szefową kuchni. Te zmiany pokazywały, że kobiety mogą osiągać sukcesy w każdej dziedzinie, przełamując tradycyjne stereotypy.
Lata 90. i początek XXI wieku
W latach 90. Barbie zyskała rozszerzoną rodzinę i przyjaciół. Oprócz młodszych sióstr – Skipper, Stacie i Chelsea – pojawiły się przyjaciółki różnych narodowości, takie jak Teresa i Nikki. Lalka reprezentowała coraz bardziej zróżnicowane środowisko społeczne.
Ważnym momentem było wprowadzenie w 2000 roku lalki z pępkiem, co było kolejnym krokiem w kierunku większego realizmu. Barbie zyskała także profil w mediach społecznościowych, który obecnie śledzi ponad 2 miliony osób.
Współczesna Barbie – różnorodność i inkluzywność
W 2016 roku Mattel wprowadził rewolucyjne zmiany, prezentując lalki o różnych kształtach ciała:
- Barbie Tall (wysoka),
- Barbie Petite (niska),
- Barbie Curvy (o pełniejszych kształtach).
Pojawiły się także lalki przedstawiające osoby z niepełnosprawnościami, takie jak Barbie na wózku inwalidzkim czy z protezą nogi. Obecnie dostępnych jest ponad 40 różnych narodowości Barbie, z różnymi kolorami skóry, typami włosów i fryzurami.
Ken i rodzina Barbie
Barbie nigdy nie była sama w swoim wymyślonym świecie. Wraz z rozwojem marki pojawiły się kolejne postacie, które tworzyły bogatą narrację i dawały dzieciom więcej możliwości zabawy.
Ken zadebiutował 11 marca 1961 roku, dwa lata po Barbie. Lalka została nazwana na cześć syna Ruth Handler i od początku była projektowana jako partner Barbie. Para stała się symbolem idealnego związku, choć w 2004 roku Mattel ogłosił ich rozstanie w walentynki, co wywołało szerokie zainteresowanie mediów. Na szczęście para wróciła do siebie w walentynki 2011 roku.
Rodzeństwo i przyjaciele
Barbie oficjalnie ma siedmioro rodzeństwa, choć nie wszystkie postacie są jednocześnie dostępne w sprzedaży. Należą do nich:
- Skipper – najstarsza z młodszych sióstr, wprowadzona w 1964 roku,
- Tutti – bliźniaczka Todda, produkowana w latach 1965-1971,
- Todd – brat bliźniak Tutti,
- Stacie – wprowadzona w 1990 roku jako zamiennik Tutti,
- Kelly – produkowana w latach 1995-2010,
- Chelsea – najmłodsza siostra, która zastąpiła Kelly od 2010 roku,
- Krissy – niemowlę w rodzinie, dostępne w latach 1999-2001.
Najpopularniejszą młodszą siostrą Barbie jest obecnie Chelsea, którą można znaleźć w wielu zestawach zabawowych. Barbie ma także najlepszą przyjaciółkę Teresę, która zastąpiła jej pierwszą najlepszą przyjaciółkę Midge. Do grona przyjaciół należą również Nikki, Summer i Raquelle – rywalka z czasów dzieciństwa, z którą Barbie utrzymuje dobre relacje.
Zwierzęta i akcesoria
Przez lata Barbie miała ponad 50 różnych zwierzaków, w tym koty, psy, konie, pandę, lwiątko i zebrę. Obecnie w serii Barbie: Life in the Dreamhouse towarzyszą jej pies Taffy, kotka Blissa i klacz Tawny. Do tego dochodzi szeroki wachlarz pojazdów – różowe kabriolety, przyczepy, jeepy – oraz licencja pilota, co pozwala Barbie pracować jako stewardesa i pilotka komercyjnych linii lotniczych.
Barbie w różnych zawodach i rolach
Jednym z najbardziej fascynujących aspektów historii Barbie jest różnorodność zawodów, które reprezentowała przez lata. Mattel konsekwentnie pokazywał, że kobiety mogą osiągać sukcesy w każdej dziedzinie, niezależnie od tradycyjnych ograniczeń i stereotypów.
Pierwsza Barbie była przedstawiona jako nastoletnia modelka, ale już w latach 60. zaczęły pojawiać się lalki w różnych rolach zawodowych. Barbie była między innymi:
- pielęgniarką i lekarką,
- nauczycielką i profesorką,
- astronautką i pilotką,
- prezydent i wiceprezydent Stanów Zjednoczonych,
- inżynierką i programistką,
- bizneswomen i przedsięborczynią,
- policjantką i strażaczką,
- aktorką i reżyserką,
- instruktorką fitness i sportowcem,
- raperką i piosenkarką,
- naukowcem i badaczką,
- kasjerką i sprzedawczynią w McDonald’s.
Zawody Barbie mają na celu pokazanie, że kobiety mogą przyjmować różne role w życiu i osiągać sukcesy w tradycyjnie męskich dziedzinach.
Ta różnorodność zawodowa była szczególnie istotna w kontekście zmian społecznych i walki o równouprawnienie kobiet. Barbie stała się symbolem możliwości i inspiracją dla dziewczynek, które mogły wyobrazić sobie siebie w różnych rolach zawodowych.
Program Barbie Shero
W 2015 roku firma Mattel wprowadziła serię Barbie Shero (neologizm łączący słowa „she” i „hero”), która przedstawia lalki oparte na wizerunkach rzeczywistych kobiet – wzorów do naśladowania. W tej serii powstają jednoegzemplarzowe lalki inspirowane postaciami, które zmieniły lub zmieniają oblicze świata.
Wśród wyróżnionych kobiet znalazły się między innymi:
- Martyna Wojciechowska – polska podróżniczka i dziennikarka (2018),
- Iwona Blecharczyk – zawodowa kierowczyni ciężarówki (2019),
- Anita Włodarczyk – lekkoatletka (2021),
- Samantha Cristoforetti – astronautka,
- Celia Cruz – kubańska piosenkarka.
Program Barbie Shero promuje pozytywny obraz kobiety i zachęca dziewczynki do przekraczania stereotypów oraz realizacji swoich marzeń, niezależnie od ograniczeń społecznych czy kulturowych.
Kontrowersje wokół lalki Barbie
Mimo ogromnej popularności Barbie od początku była przedmiotem krytyki i kontrowersji. Lalka stała się symbolem debaty na temat percepcji kobiecego wyglądu, cielesności i roli kobiet w społeczeństwie.
Krytyka proporcji ciała
Największym źródłem kontrowersji były nierealistyczne proporcje ciała Barbie. Gdyby lalka była prawdziwą kobietą, jej wymiary wynosiłyby około 99-46-84 cm, co jest niemożliwe do osiągnięcia i niezdrowe. Krytycy, szczególnie ze środowisk feministycznych, zarzucali Barbie promowanie anoreksji i niebezpiecznych standardów urody.
Amerykańska socjolog Mary F. Rogers w swojej książce „Barbie jako ikona kultury” szczegółowo przeanalizowała problemy związane z lalką i jej rolą w życiu społeczeństwa. Wskazywała na nadmierną seksualizację i skrajną idealizację kobiecego ciała, które mogą negatywnie wpływać na postrzeganie własnego wyglądu przez młode dziewczynki.
Promowanie konsumpcjonizmu
Specyficzny sposób życia Barbie, prezentowany w produktach marki, przyczynił się do promowania konsumpcjonizmu. Lalka zawsze miała dostęp do luksusowych przedmiotów, drogich ubrań, samochodów i domów, co mogło kształtować materialistyczne postawy u dzieci. Krytycy wskazywali, że Barbie reprezentuje powierzchowny styl życia skoncentrowany na wyglądzie zewnętrznym i posiadaniu dóbr materialnych.
Kontrowersyjne wersje lalek
Niektóre wersje Barbie wywołały szczególnie silne reakcje. W 2004 roku pojawiła się Barbie Oreo – ciemnoskóra lalka będąca efektem współpracy z producentem ciastek. Została oskarżona o ukryte promowanie rasizmu, gdyż nazwa „oreo” skierowana do człowieka jest w Stanach Zjednoczonych uznawana za obraźliwe określenie osób czarnoskórych.
Kontrowersje wzbudziła także Barbie na wózku inwalidzkim, która pomimo sukcesu medialnego związanego z promowaniem tolerancji, szybko została wycofana ze sprzedaży. Okazało się, że ze względu na rozmiar wózka lalka nie mogła zmieścić się w drzwiach jakiegokolwiek domku dla lalek wyprodukowanego przez Mattel.
Inne kontrowersyjne wersje to Barbie „Totally Tattoos” z tatuażami (2005) oraz Barbie „Video Girl” z kamerą w klatce piersiowej (2010), która została skrytykowana za możliwość naruszania prywatności.
Barbie jako ikona popkultury
Barbie szybko przekroczyła granice świata zabawek i stała się integralną częścią kultury popularnej. Jej wizerunek pojawia się w filmach, serialach, teledyskach, reklamach i sztuce współczesnej.
W 1974 roku fragment Times Square w Nowym Jorku został nazwany Barbie Boulevard na cześć lalki. W 1986 roku słynny artysta Andy Warhol stworzył serię portretów Barbie, uznając ją za symbol amerykańskiej kultury i konsumpcjonizmu. Lalka stała się obiektem zainteresowania nie tylko dzieci, ale także artystów, socjologów i badaczy kultury.
Barbie w muzyce
Jednym z najbardziej znanych przykładów obecności Barbie w popkulturze jest piosenka „Barbie Girl” duńskiego zespołu Aqua z 1997 roku. Utwór stał się międzynarodowym hitem, zajmując 9. miejsce na liście Billboard Hot 100 Singles. Jednak nie obyło się bez problemów prawnych.
Mattel wniósł pozew przeciwko wytwórniom MCA Records i Universal Music & Video Distribution o naruszenie prawa do znaku towarowego. Firma zarzucała, że piosenka narusza wizerunek Barbie i wykorzystuje go bez zgody. Wytwórnie broniły się argumentem, że utwór stanowi parodię i komentarz społeczny, mieszczący się w ramach dozwolonego użytku (fair use).
Sąd przyznał rację wytwórniom, stwierdzając, że piosenka jest parodią i nie narusza praw własności intelektualnej Mattela. Co ciekawe, w orzeczeniu pojawiło się nietypowe zalecenie: „Zaleca się, żeby strony wyluzowały”. Ironicznie, 12 lat później sam Mattel wykorzystał piosenkę w swojej reklamie na YouTube.
Barbie w modzie
Barbie inspiruje świat mody od dekad. Projektanci tworzą kolekcje inspirowane jej stylem, a charakterystyczny róż „Barbie Pink” stał się kultowym odcieniem. Największe domy mody, takie jak Gucci, Givenchy, Versace, Vera Wang oraz Dolce & Gabbana, projektowały ubrania dla lalek kolekcjonerskich.
Powstały także limitowane edycje lalek inspirowanych znanymi postaciami i celebrytami, takimi jak modelka Twiggy, Marilyn Monroe, aktorzy z sagi „Zmierzch”, M.C. Hammer oraz Lindsay Lohan. Te kolekcje stały się obiektami pożądania dla kolekcjonerów na całym świecie.
Film „Barbie” z 2023 roku
W 2023 roku miał premierę film „Barbie” w reżyserii Grety Gerwig z Margot Robbie i Ryanem Goslingiem w rolach głównych. Produkcja stała się kinowym hitem, a w samych Stanach Zjednoczonych w ciągu pierwszych czterech tygodni box office przekroczył pół miliarda dolarów. Film pokazał, że Barbie pozostaje istotnym elementem kultury popularnej i nadal fascynuje kolejne pokolenia.
Barbie w Polsce – historia i popularność
Lalki Barbie trafiły do Polski w latach 70. XX wieku, jednak ich dostępność była mocno ograniczona. W czasach PRL-u Barbie była symbolem luksusu i zachodniego stylu życia, niedostępnego dla większości Polaków. Lalki sprowadzano głównie z zagranicy lub kupowano w Peweksie – sklepach, w których można było płacić walutą obcą.
Posiadanie Barbie w tamtych czasach było oznaką statusu i przywileju. Lalka kosztowała krocie w przeliczeniu na polskie zarobki, a dostęp do niej mieli głównie ci, którzy mieli kontakty za granicą lub rodzinę na Zachodzie. Barbie była obiektem pożądania i marzeń wielu polskich dziewczynek.
Sytuacja zmieniła się po transformacji ustrojowej w 1989 roku. Na polski rynek zaczęły trafiać oficjalnie dystrybuowane lalki Barbie, a marka zyskiwała coraz większą popularność. W latach 90. Barbie stała się jedną z najpopularniejszych zabawek w Polsce, dostępną w większości sklepów z zabawkami.
Dziś Barbie jest jedną z najpopularniejszych lalek w Polsce, a jej kolejne wcielenia i kolekcje cieszą się ogromnym zainteresowaniem zarówno wśród dzieci, jak i kolekcjonerów. Polska doczekała się także swoich reprezentantek w programie Barbie Shero – Martyny Wojciechowskiej, Iwony Blecharczyk i Anity Włodarczyk.
Kolekcjonerstwo i wartość lalek Barbie
Z czasem Barbie stała się nie tylko zabawką dla dzieci, ale także cennym obiektem kolekcjonerskim. Powstały liczne limitowane edycje lalek, przedstawiające postacie historyczne, gwiazdy filmowe czy bohaterki popkultury. Niektóre z tych lalek osiągają zawrotne ceny na aukcjach.
Wśród najbardziej pożądanych lalek Barbie są te z pierwszych lat produkcji, szczególnie egzemplarze z 1959 roku w oryginalnym opakowaniu. Ich wartość może sięgać nawet kilku tysięcy dolarów. Kolekcjonerzy są gotowi zapłacić nawet 5 tysięcy dolarów za limitowane edycje zaprojektowane przez znanych projektantów mody, takich jak Karl Lagerfeld czy Christian Dior.
Największe kolekcje na świecie
Największą fanką Barbie jest Bettina Dorfmann z Niemiec, która posiada ponad 15 tysięcy lalek. Jej kolekcja jest wpisana do Księgi Rekordów Guinnessa i obejmuje praktycznie każdą wersję Barbie wyprodukowaną przez Mattel.
Kolekcjonowanie Barbie stało się pasją dla wielu dorosłych na całym świecie. Istnieją kluby kolekcjonerów, targi i aukcje poświęcone wyłącznie lalkom Barbie. Roczny dochód ze sprzedaży lalek i produktów związanych z marką osiąga miliard dolarów, co pokazuje skalę fenomenu.
Spory prawne wokół Barbie
Jako jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek na świecie, Barbie była wielokrotnie przedmiotem sporów prawnych dotyczących praw własności intelektualnej. Mattel agresywnie broni swoich praw do znaku towarowego i wizerunku lalki.
Sprawa Mattel vs. Bratz
Najgłośniejszym sporem był konflikt z firmą MGA Entertainment, producentem lalek Bratz. Te lalki, wprowadzone na rynek na początku XXI wieku, miały większe głowy, duże oczy i bardziej nowoczesny styl, który spodobał się nieco starszym dziewczynkom. Bratz zabrały Mattelowi około 40% rynku, co wywołało ostrą reakcję.
MGA Entertainment oskarżyło Mattel o naśladownictwo ich produktów. W odpowiedzi Mattel oskarżył głównego projektanta Bratz o kradzież wzoru lalek, gdyż był on wcześniej zatrudniony w Mattel. Sąd pierwszej instancji stanął po stronie Mattela, orzekając nakaz wstrzymania produkcji lalek Bratz oraz obowiązek zapłaty odszkodowania w wysokości 100 milionów dolarów.
Po wniesieniu odwołania Sąd drugiej instancji zmienił decyzję, analizując sprawę bardzo szczegółowo pod kątem praw autorskich. Uznał, że Mattel nie może domagać się odszkodowania za późniejsze wersje lalek, które nie odróżniają się znacząco od Barbie tylko w podstawowych elementach. Finał sprawy okazał się niekorzystny dla Mattela, który musiał zapłacić MGA Entertainment łącznie 307 milionów dolarów tytułem kary, odszkodowania i kosztów procesowych.
Sprawa z chińskim producentem
Ciekawym zagadnieniem była odmowa chińskiemu podmiotowi rejestracji wzoru wspólnotowego humanoidalnej, łysej głowy lalki. Mattel zgłosił sprzeciw, twierdząc, że wzór jest zbyt podobny do głów lalek Barbie. Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) przychylił się do argumentacji amerykańskiej spółki.
Sąd Unii Europejskiej potwierdził ustalenia EUIPO, podkreślając, że niewystarczającą cechą odróżniającą jest to, że Chińczycy chcieli zastrzec jedynie wizerunek łysej głowy. Sąd wskazał, że widoczne na niej wgłębienie sugeruje możliwość umieszczania dodatkowych elementów, takich jak włosy, więc konsumenci mogliby podjąć decyzję o zakupie z uwagi na skojarzenie z Barbie.
Barbie w erze cyfrowej i mediach społecznościowych
Wraz z rozwojem technologii Barbie musiała dostosować się do nowych realiów. Marka aktywnie działa w mediach społecznościowych, gdzie ma profil śledzony przez ponad 2 miliony osób. Barbie prowadzi kanały na YouTube, Instagramie i TikToku, publikując treści skierowane zarówno do dzieci, jak i dorosłych fanów.
Powstały także liczne gry komputerowe z udziałem Barbie, takie jak:
- Barbie Horse Adventures: Wild Horse Rescue,
- Barbie Super Model,
- Barbie Vacation Adventure,
- Barbie Salon Piękności,
- Barbie Szkolna Tajemnica.
Od 2001 roku Mattel regularnie produkuje pełnometrażowe filmy animowane z Barbie. Pierwszym był „Barbie w Dziadku do Orzechów”, a od tego czasu powstało kilkadziesiąt kolejnych produkcji. Powstał także serial „Barbie Dreamhouse Adventures”, który cieszy się popularnością wśród młodszych widzów.
Dlaczego Barbie pozostaje popularna
Pomimo ponad 60 lat obecności na rynku Barbie wciąż pozostaje jedną z najpopularniejszych zabawek na świecie. Sukces lalki wynika z kilku kluczowych czynników, które sprawiają, że marka nieustannie ewoluuje i dostosowuje się do zmieniających się czasów.
Po pierwsze, Mattel konsekwentnie wprowadza innowacje i reaguje na zmieniające się potrzeby społeczne. Wprowadzenie lalek o różnych kształtach ciała, kolorach skóry i reprezentujących osoby z niepełnosprawnościami pokazuje, że firma słucha krytyki i stara się być bardziej inkluzywna. Barbie przestała być tylko jednym wzorcem urody, a stała się platformą reprezentującą różnorodność.
Po drugie, Barbie nieustannie inspiruje dzieci do marzeń i przekraczania stereotypów. Różnorodność zawodów i ról, które reprezentuje lalka, pokazuje młodym dziewczynkom, że mogą osiągnąć sukces w każdej dziedzinie. Program Barbie Shero dodatkowo wzmacnia ten przekaz, przedstawiając rzeczywiste kobiety, które zmieniły świat.
Po trzecie, marka Barbie potrafi wykorzystywać współczesne trendy i technologie. Obecność w mediach społecznościowych, produkcja filmów i seriali oraz współpraca z influencerami sprawiają, że Barbie pozostaje aktualna i bliska kolejnym pokoleniom dzieci.
Wreszcie, Barbie to coś więcej niż zabawka – to symbol marzeń, możliwości i wolności wyboru. Dla wielu pokoleń dziewczynek na całym świecie lalka była pierwszym krokiem do wyobrażania sobie siebie w różnych rolach i planowania przyszłości. Ta emocjonalna więź sprawia, że Barbie pozostaje w sercach ludzi na całym świecie, niezależnie od kontrowersji i krytyki.
Co warto zapamietać?:
- Barbie została stworzona przez Ruth Handler w 1959 roku, inspirowana niemiecką lalką Bild Lilli.
- Pierwsza lalka Barbie sprzedała się w ponad 350 tysiącach egzemplarzy w pierwszym roku, kosztując 3 dolary (około 27 dolarów dzisiaj).
- Barbie ewoluowała przez dekady, wprowadzając różnorodność w kształtach ciała, kolorach skóry oraz reprezentując różne zawody, w tym astronautkę i prezydentkę.
- W 2016 roku Mattel wprowadził lalki o różnych kształtach ciała: Tall, Petite i Curvy, oraz lalki z niepełnosprawnościami.
- Barbie stała się ikoną popkultury, z filmem z 2023 roku, który osiągnął ogromny sukces finansowy, oraz obecnością w mediach społecznościowych z ponad 2 milionami obserwujących.
