Zielonkawa kupka u niemowlaka: co oznacza i kiedy się martwić?

Obserwacja kupek niemowlaka to naturalna część codziennej opieki nad maluszkiem. Zielonkawe zabarwienie stolca może wzbudzić zaniepokojenie rodziców, ale w większości przypadków nie stanowi powodu do obaw. Warto jednak wiedzieć, kiedy taki objaw wymaga konsultacji z lekarzem.

Smółka – pierwszy stolec noworodka

Pierwsza kupka noworodka to tak zwana smółka, która ma formę gęstej, lepkiej wydzieliny o ciemnozielonym lub czarnym zabarwieniu. Jej nietypowy wygląd wynika ze składu – zawiera substancje pochodzące jeszcze z życia płodowego, w tym wody płodowe, złuszczony naskórek, enzymy trawienne, bilirubinę oraz cholesterol.

U dzieci urodzonych o czasie smółka jest wydalana zazwyczaj w pierwszej dobie życia, natomiast u wcześniaków może to nastąpić nieco później. Wydalanie smółki świadczy o prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego i drożności jelit. Stolce tego typu zanikają zwykle około czwartej doby życia dziecka, gdy jelita całkowicie oczyszczą się z pozostałości.

Skąd się bierze zielone zabarwienie stolca?

Zielony kolor kupki u niemowlaka jest spowodowany obecnością naturalnych kwasów żółciowych wydzielanych do przewodu pokarmowego. Te związki produkowane w wątrobie ułatwiają trawienie tłuszczów, dzięki czemu organizm maluszka może właściwie wykorzystać tłuszcze pochodzące z pokarmów.

Pod wpływem bakterii zamieszkujących przewód pokarmowy kwasy żółciowe ulegają różnym przemianom, w wyniku których powstają związki o zielonkawym odcieniu. Gdy organizm usuwa je wraz z kałem, barwią one stolec na zielono. To zjawisko jest całkowicie naturalne i występuje u wszystkich niemowląt, choć z różnym nasileniem.

Utlenianie stolca

Zielone zabarwienie może też być efektem utleniania się kupki pod wpływem powietrza. Jeśli maluszek przez dłuższy czas nie został przewinięty, stolec może zmienić kolor z żółtego na zielonkawy. To zjawisko nie świadczy o żadnych problemach zdrowotnych i jest wynikiem naturalnych procesów chemicznych.

Zielona kupka u niemowlaka karmionego piersią

U dzieci karmionych naturalnie zielone stolce mogą występować z kilku powodów, które zazwyczaj nie budzą niepokoju. Warto jednak znać mechanizmy odpowiedzialne za takie zabarwienie.

Nieprawidłowa technika karmienia

Wodnista, zielona i spieniona kupka może świadczyć o nieprawidłowej technice karmienia. Gdy dziecko za krótko ssie pierś lub mama zbyt szybko przystawia je do drugiej piersi, maluszek otrzymuje głównie mleko pierwszej fazy. Jest ono bogatsze w laktozę, a zawiera znacznie mniej tłuszczu niż mleko drugiej fazy wydzielane w dalszej części karmienia.

Aby niemowlę otrzymało zarówno mleko pierwszej, jak i drugiej fazy, pojedyncze karmienie powinno trwać przynajmniej dziesięć minut. Najlepiej pozwolić dziecku całkowicie opróżnić jedną pierś, zanim zaoferuje się mu drugą. Pełne opróżnienie piersi pobudza też laktację, co pozwala produkować więcej mleka.

Dieta matki

Zielonkawa kupka u niemowlaka może być spowodowana dietą mamy. Szczególnie picie ziołowych herbatek laktacyjnych zawierających kozieradkę może wpływać na kolor stolca dziecka. Substancja ta przechodzi do mleka, co prowadzi do zwiększenia wydzielania kwasów żółciowych i soku trzustkowego u brzdąca.

Spożywanie przez mamę pokarmów bogatych w chlorofil, takich jak szpinak, jarmuż czy brokuły, również może skutkować zielonymi kupkami u maluszka. Nabiał w jadłospisie mamy może prowadzić do pojawienia się zielonego stolca u karmionego piersią maleństwa, ponieważ białka mleka krowiego są bardzo częstym alergenem pokarmowym u małych dzieci.

Jeżeli w kupce pojawi się krew albo śluz, koniecznie skonsultuj się z lekarzem i wyeliminuj na jakiś czas z diety produkty szkodzące dziecku.

Zielone stolce u dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym

Niemowlęta karmione mlekiem zastępczym również mogą wydalać zielone kupki. Przyczyn tego zjawiska może być kilka, a większość z nich jest całkowicie naturalna.

Skład mleka modyfikowanego

Zielony stolec może występować, gdy brzdąc przyjmuje mleko z mieszankami aminokwasowymi albo białkiem hydrolizowanym. Są to substancje bardzo łatwe do strawienia przez dziecięcy brzuszek. Szybko wchłaniają się z przewodu pokarmowego, więc organizm nie potrzebuje produkować większej ilości kwasów żółciowych. Niewykorzystana część kwasów żółciowych trafia do jelit, gdzie jest wydalana wraz z kupką, której nadaje zielonkawy odcień.

Mleko modyfikowane wzbogacone w żelazo również może powodować zielone zabarwienie stolca. Pierwiastek ten jest bardzo ważny dla właściwego rozwoju maleństwa, dlatego jest często dodawany do pokarmu dla niemowląt. Skutkiem jego spożywania mogą być właśnie zielone kupki, wynikające z naturalnych właściwości utleniających tego składnika.

Prebiotyki i oligosacharydy

Spożywanie mleka modyfikowanego z GOS/FOS (galakto- i fruktooligosacharydami) albo HMO (oligosacharydami mleka kobiecego) może na początku odżywiania powodować zielone stolce u niektórych maluszków. To naturalna sytuacja, która nie powinna być powodem do niepokoju. Stanowi nawet dowód na szybsze przechodzenie mleka przez przewód pokarmowy oraz zmianę mikrobioty jelitowej u brzdąca.

Szybszy pasaż jelitowy

Występowanie zielonej kupki u najmłodszych dzieci może być też spowodowane szybszym pasażem jelitowym, czyli skróconym czasem przechodzenia jedzenia przez przewód pokarmowy maluszka. Gdy pokarm jest szczególnie lekkostrawny i szybko przemieszcza się przez jelita, stolec może zostać zabarwiony na zielono przez biliwerdynę, która jest utlenioną formą pomarańczowego barwnika żółci.

Zielona kupka przy rozszerzaniu diety

Zielone stolce u niemowlaka mogą też pojawić się przy poszerzaniu diety, zwłaszcza o produkty w intensywnie zielonych barwach. Warzywa takie jak jarmuż, brokuły czy szpinak zawierają chlorofil, czyli naturalny zielony barwnik, który jest usuwany z kałem z organizmu, barwiąc go na zielony odcień.

U starszych dzieci, które spożywają już pokarmy inne niż mleko, w zielonej kupie można często znaleźć duże, niestrawione cząstki pokarmu. Jest to objaw całkowicie normalny w pierwszych miesiącach rozszerzania diety i nie powinien budzić niepokoju.

Ząbkowanie a kolor stolca

Pojawienie się kolejnych ząbków to fizjologiczny stan, kiedy można zaobserwować zielone stolce. W tym czasie organizm dziecka produkuje więcej śliny, którą maluszek połyka, co może skutkować kupkami o zmienionym kolorze i luźnej formie. Zmiany te są przejściowe i ustępują po zakończeniu okresu ząbkowania danego zęba.

Kiedy zielona kupka powinna zaniepokoić?

Zielone kupki u niemowlaka zazwyczaj nie stanowią powodu do niepokoju, jednak bywają sytuacje, gdy taki objaw może wskazywać na problemy zdrowotne wymagające interwencji lekarza.

Objawy alarmujące

Jeśli zauważysz u maleństwa nie tylko zielony stolec, ale również zmiany atopowe na skórze, niepokój i tak zwaną sapkę, czyli utrudniony oddech i męczliwość, zasięgnij porady lekarza. To może być wynikiem alergii albo nietolerancji pokarmowej. Białka mleka krowiego są bardzo częstym alergenem pokarmowym u małych dzieci.

Jak najszybciej udaj się do specjalisty, jeśli w zabarwionej na zielono kupce znajdziesz śluz bądź krew. Objawy te sugerują występowanie stanu zapalnego jelit wynikającego z alergii pokarmowej, a także – gdy towarzyszy im gorączka – infekcji wirusowej lub bakteryjnej układu pokarmowego.

Inne niepokojące symptomy

Niepokój powinny wzbudzić również:

• nerwowość lub apatyczność malca,
• zaparcia utrzymujące się przez kilka dni,
• objawy żółtaczki,
• nagła zmiana w częstotliwości wypróżnień,
• znacząca zmiana konsystencji kupki,
• nietypowy, ostry zapach stolca,
• utrata wagi lub brak przyrostu masy ciała.

Zmiany w częstotliwości wypróżnień oraz konsystencji kupki, które nie mają związku z rozszerzaniem diety, wymagają konsultacji z pediatrą.

Jak postępować z zielonymi kupkami?

Dokładna obserwacja dziecka pozwala rodzicowi szybko zwrócić uwagę na niepokojące objawy. Jeżeli zielonej kupce nie towarzyszą opisane wcześniej symptomy, a dziecko jest pogodne i prawidłowo przybiera na wadze, zabarwiony stolec nie jest powodem do obaw.

Monitorowanie stanu dziecka

Warto prowadzić obserwację maluszka i zwracać uwagę na jego zachowanie. Jeśli dziecko jest wesołe, aktywne, dobrze się odżywia i regularnie przybiera na wadze, zielone kupki nie powinny stanowić problemu. Zmiana koloru stolca jest naturalna i często wynika z diety lub etapu rozwoju dziecka.

Modyfikacja diety

W przypadku niemowląt karmionych piersią mama może spróbować wyeliminować z diety produkty, które mogą powodować zielone stolce. Dotyczy to szczególnie nabiału, intensywnie zielonych warzyw czy herbatek laktacyjnych z kozieradką. Zmiany w diecie należy wprowadzać stopniowo i obserwować reakcję dziecka.

U dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym warto skonsultować się z pediatrą w sprawie ewentualnej zmiany preparatu. Czasami przejście na inny rodzaj mleka może pomóc w normalizacji koloru stolca, choć nie zawsze jest to konieczne.

Prawidłowa technika karmienia piersią

Aby zapewnić dziecku pełnowartościowy posiłek i uniknąć zielonych, wodnistych stolców, należy przestrzegać kilku zasad:

• pozwolić dziecku ssać jedną pierś przez minimum dziesięć minut,
• nie przerzucać maluszka zbyt szybko do drugiej piersi,
• umożliwić całkowite opróżnienie jednej piersi przed podaniem drugiej,
• obserwować, czy dziecko otrzymuje zarówno mleko pierwszej, jak i drugiej fazy.

Kiedy udać się do lekarza?

Konsultacja z pediatrą jest konieczna, gdy zielone stolce utrzymują się przez dłuższy czas i towarzyszą im dodatkowe objawy. Szczególnie niepokojąca jest obecność krwi lub śluzu w kupce, która może świadczyć o stanie zapalnym jelit.

Wizyta u specjalisty jest wskazana również wtedy, gdy dziecko staje się apatyczne, traci na wadze lub pojawia się gorączka. Lekarz przeprowadzi dokładne badanie, a w razie potrzeby zleci dodatkowe testy, takie jak badanie ogólne kału czy posiew kału, aby sprawdzić przyczynę dolegliwości maluszka.

Badania diagnostyczne

W przypadku podejrzenia alergii pokarmowej lub nietolerancji lekarz może zalecić:

• badanie ogólne kału,
• posiew kału na obecność bakterii chorobotwórczych,
• testy alergiczne,
• badania krwi oceniające stan zapalny organizmu,
• dietę eliminacyjną pod nadzorem specjalisty.

Inne kolory stolca wymagające uwagi

Oprócz zielonego zabarwienia warto znać inne kolory kupek, które mogą wskazywać na problemy zdrowotne. Czarna kupka u niemowlaka po pierwszych dniach życia może świadczyć o krwawieniu z przewodu pokarmowego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy dziecko jest karmione z krwawiącej brodawki lub przyjmuje preparaty żelaza.

Szara lub biała kupka u dziecka może wskazywać na problemy z wątrobą lub drogami żółciowymi i zawsze wymaga pilnej konsultacji z lekarzem. Taki stolec wyglądem przypomina gęsty, grudkowaty śluz i jest bardzo charakterystyczny.

Czerwona lub brązowo-czerwona kupka powinna skłonić rodziców do bacznej obserwacji stanu zdrowia dziecka. Jednorazowa, niewielka domieszka krwi może świadczyć o przejściowym podrażnieniu jelita, jednak gdy stolec z domieszką krwi pojawia się często lub krwi jest dużo, należy niezwłocznie skonsultować się z pediatrą.

Wskazówki dla rodziców niemowląt

Zielone kupki u niemowlaka występują dość często i na ogół nie są powodem do niepokoju. Uważnie obserwuj jednak maluszka i gdy zauważysz zmiany w jego zachowaniu czy wyglądzie, jak najszybciej skontaktuj się ze specjalistą.

Pamiętaj, że każde dziecko jest inne i może reagować inaczej na te same bodźce. Stolec niemowlaka zmienia się wraz z wiekiem, dietą i etapem rozwoju. Naturalne jest, że kolor i konsystencja kupek będą się zmieniać, szczególnie podczas wprowadzania nowych pokarmów czy w okresie ząbkowania.

Warto prowadzić dzienniczek obserwacji, w którym będziesz notować zmiany w stolcu dziecka oraz związane z nimi okoliczności, takie jak zmiany w diecie, przyjmowane leki czy objawy chorobowe. Takie notatki mogą okazać się bardzo pomocne podczas wizyty u lekarza.

Zielonkawa kupka u niemowlaka nie musi świadczyć o tym, że maleństwu coś dolega. Zazwyczaj jej przyczyny są niegroźne i często wynikają z diety obfitującej w żelazo, zielone warzywa albo preparaty mleczne. Zabarwiony na zielono stolec może być też efektem niewłaściwego karmienia piersią malca – w takim przypadku prawidłowy sposób karmienia powinien wpłynąć nie tylko na zmianę koloru kupki, ale przede wszystkim zapewni bardziej wartościowe żywienie maluszkowi.

Zmiana koloru i konsystencji kału u najmłodszych dzieci są naturalne i częste. Mogą pojawić się nawet w czasie ząbkowania. Jeżeli jednak towarzyszą im dodatkowe objawy, w tym krew i śluz w stolcu, alergia skórna, a także nerwowość, apatyczność, gorączka czy zaparcia, nie zwlekaj i skonsultuj się ze specjalistą. Zdrowie niemowlaka zawsze powinno być priorytetem, a pediatra pomoże rozwiać wszelkie wątpliwości i w razie potrzeby wdroży odpowiednie leczenie.

Co warto zapamietać?:

• Smółka, pierwszy stolec noworodka, jest ciemnozielona lub czarna i wydalana w pierwszej dobie życia, co świadczy o prawidłowym funkcjonowaniu układu pokarmowego.
• Zielone zabarwienie stolca u niemowlaka może być spowodowane obecnością kwasów żółciowych, utlenianiem stolca lub dietą matki, a w większości przypadków nie wymaga konsultacji z lekarzem.
• Nieprawidłowa technika karmienia piersią oraz dieta matki mogą prowadzić do zielonych kup, dlatego ważne jest, aby dziecko ssało jedną pierś przez co najmniej 10 minut.
• Alarmujące objawy to obecność krwi lub śluzu w kupce, zmiany atopowe na skórze, apatyczność, gorączka oraz nagłe zmiany w częstotliwości wypróżnień, które wymagają konsultacji z pediatrą.
• Dokładna obserwacja dziecka oraz prowadzenie dzienniczka zmian w stolcu mogą pomóc w identyfikacji potencjalnych problemów zdrowotnych i ułatwić wizytę u lekarza.