Zespół dziecka potrząsanego – czy jest się czego bać?

Czasami możesz ulec pokusie, aby potrząsnąć płaczącym dzieckiem, zwłaszcza gdy płacz jest ciągły, a Tobie zwyczajnie brakuje już sił. Musisz jednak mieć świadomość, że takie zachowanie może spowodować bardzo poważne konsekwencje zdrowotne. Jeśli więc o tym myślisz, koniecznie postaraj się ochłonąć, a jeśli masz taką możliwość to poproś o pomoc osobę trzecią. 

Zespół Dziecka Potrząsanego SBS (z ang. Shaken Baby Syndrome) występuje, gdy niemowlak lub małe dziecko jest gwałtownie potrząsane (czasami powtarzalnie raz za razem), z lub bez uderzenia o coś głową. Efekty takich działań mogą być bardzo poważne, włączając w to niepełnosprawność do końca życia, a nawet śmierć. Jest to forma przemocy na którą w szczególności narażone są dzieci poniżej 1 roku życia. Wynika to z ich płaczliwości oraz niewielkiej masy oraz delikatnej struktury ciała. Problem ten jednak dotyka także starszych dzieci, jeśli są potrząsane gwałtownie. Stąd nie powinno się potrząsać dziećmi na żadnym etapie ich rozwoju.

1. Jak łatwo zranić dziecko?

Dziecko można zranić w bardzo łatwy sposób. Niemowlęta mają duże i ciężkie głowy w proporcji do swoich ciał, a ich szyje są stosunkowo słabe, więc nie mogą kontrolować ruchów głowy tak łatwo, jak starsze dzieci lub dorośli. Jeśli zatem potrząśniesz dzieckiem, jego głowa poruszy się bardzo szybko do tyłu i do przodu, a to może spowodować bardzo niebezpieczne konsekwencje zdrowotne.

Podobny efekt może spowodować nieostrożna zabawa, taka jak na przykład podrzucanie dziecka w powietrze lub rzucanie go na miękkie łóżko. Skutek może być podobny jak potrząsanie nim w gniewie lub frustracji.

Dlatego nikt, ani rodzic, ani żaden inny opiekun, nie powinien nigdy potrząsać dzieckiem.

2. Jakie objawy mogą wskazywać, że dziecko było potrząsane?

Zespół dziecka potrząsanego często może być trudny do zdiagnozowania. Na skórze dziecka często nie ma śladów ani siniaków.

Oznaki, które mogą na to wskazywać to:

• Niezwykła senność lub skrajne grymaszenie.
• Brak apetytu lub wymioty bez wyraźnego powodu.
• Blada lub niebieska skóra.
• Sztywnienie ciała lub drgawki (nogi i ręce sztywnieją lub poruszają się w powtarzający się, gwałtowny sposób).
• Bezwładność ciała.
• Trudności z oddychaniem lub zmiana wzorca oddychania.
• Brak skupienia wzroku i wywijanie oczu.

Jeśli zauważysz te lub inne zachowania dziecka, które szczególnie Cię zaniepokoją, niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem lub skorzystaj z numeru alarmowego 112.

3. Skutki zespołu dziecka potrząsanego

Nawet kilka gwałtownych wstrząsów może sprawić, że delikatna głowa dziecka uderzy w twardą kość czaszki, powodując krwawienie lub inne obrażenia.

Potrząsane dzieci mogą mieć poważne problemy zdrowotne i funkcjonalne, takie jak:

• ślepota
• głuchota
• ataki epileptyczne
• trudności z jedzeniem lub przełykaniem
• trudności w uczeniu się, odpowiednim zachowaniu i mowie

Jeśli wstrząs jest wystarczająco silny, w jego wyniku dziecko może umrzeć.

4. Co możesz zrobić, jeśli czujesz, że zamierzasz potrząsnąć swoim dzieckiem?

Jeśli czujesz, że jesteś u kresu sił i za chwilę możesz potrząsnąć dzieckiem, oto co możesz zrobić, aby temu zapobiec:

• Upewnij się, że dziecko jest bezpieczne i wyjdź do miejsca gdzie nie będziesz słyszeć jego płaczu.
• Weź powolne i głębokie oddechy.
• Wypłacz się.
• Weź prysznic.
• Poproś o pomoc osoby trzecie.

Porozmawiaj z przyjacielem, członkiem rodziny, sąsiadem lub kimkolwiek komu ufasz, Nie wstydź się wyciągać ręki po wsparcie. Poproś zaufaną osobę o opiekę nad swoim dzieckiem choćby przez chwilę, abyś mógł zrobić przerwę i choćby częściowo zregenerować swoje siły.

Przeczytaj też: Co robić gdy nie radzisz sobie z kolką niemowlęcą?

5. Jak uspokoić płaczące dziecko?

Jeżeli niemowlak płacze pomocne mogą okazać się następujące czynności:

• Sprawdź, czy płacz jest sygnałem, że Twoje dziecko potrzebuje czegoś szczególnego, jak zmiana pieluchy, karmienie, poczucie bliskości, jest mu zbyt ciepło/zimno lub ma gorączkę.
• Ponoś swoje dziecko na rękach. Możesz przy tym się delikatnie kołysać. Zwróć jednak uwagę, że niektóre dzieci nie lubią przechodzić od jednej osoby do drugiej.
• Otul niemowlaka.
• Wyłącz światło i zapewnij maksymalnie spokojne otoczenie. Zbyt duża stymulacja może wywołać płacz lub go zintensyfikować.
• Włącz biały szum (przeczytaj też: Biały szum dla niemowlaka – wszystko co powinnaś wiedzieć)
• Wiele dzieci uspokaja ruch. Spróbuj więc chodzić z nim w chuście lub w wózku.
• Weź maluszka na przejażdżkę samochodem.
• Daj mu smoczek.
• Zorganizuj mu ciepłą kąpiel.

Materiały źródłowe:

https://www.caringforkids.cps.ca/handouts/never_shake_a_baby

https://www.kidshealth.org.nz/never-ever-shake-baby